Oregano czyli Lebiodka pospolita – Origanum vulgare. Nazwa rodzajowa Origanum pochodzi od greckiej nazwy rośliny „oreiganon”, gdzie „oros” znaczy – góra, a „ganos” – blask. Zatem słowo „oregano” w języku greckim oznacza „ozdobę gór” lub „radość gór”. Zwyczajowe polskie nazwy oregano to lebiodka, duchowy kwiat, wosk pszczeli, mięta leśna.
Botanicy podzielili rodzaj Oregano na 55 odrębnych gatunków. Pochodzą one z południowej i zachodniej Azji oraz Ameryki Północnej. Większość z nich jest rozpowszechniona w krajach śródziemnomorskich, gdzie przez długi czas były uznawane za chwast. Jedną z najbardziej popularnych odmian jest Oregano pospolite. Medycyna ludowa wykorzystuje właściwości lecznicze ziela do sporządzania preparatów na kaszel, bezsenność, choroby układu moczowo-płciowego i przewodu pokarmowego. W Polsce pospolite, zwłaszcza na pogórzu. Rośnie na łąkach, zboczach, , na polanach, pastwiskach i w świetlistych lasach. Jest obecnie zielem uprawowym.
Opis Oregano
Oregano to roślina wieloletnia dorastająca do 80 cm wysokości. Wyprostowana, zielna łodyga pokryta miękkimi włoskami, w górnej części jest rozgałęziona. Liście podłużnie jajowate lub owalne na krótkich ogonkach, od spodu ciemno nakrapiane (gruczoły z olejkiem). Małe, kłosowate kwiatostany składają się z drobnych, pachnących kwiatów. Ich kolor może różny w zależności od gatunku: od białego, przez różowy, purpurowy i fioletowy do niebieskiego. Kłącze jest rozgałęzione, z wysmukłymi korzeniami przybyszowymi. Owoce – suche, składają się z czterech małych orzechów. Kwitnie od lipca do sierpnia.
Oregano – uprawa
Uprawa oregano nie jest trudna – najważniejsze, aby wybrać słoneczne miejsce o mniej lub bardziej otwartej przestrzeni. Gleby powinny być bogate w materię organiczną. W zimie oregano okrywamy przed mrozem. Nasiona są trudne do rozmnożenia, są bardzo małe, kiełkują powoli, w ciągu roku dorastają do 15 cm wysokości. W pierwszym roku życia pędy są bardzo kapryśne, nie tolerują przesuszenia gleby. Ale jeśli kiełki przetrwają zimę, to w drugim roku życia będzie już wszystko łatwiejsze, roślina nabierze siły, zacznie kwitnąć i będzie bardziej odporna na niedogodności. Rozmnażanie wegetatywnie jest znacznie łatwiejsze, wystarczy rozdzielić kawałek kłącza na wiosnę i zasadzić w nowym miejscu, w którym oregano może rosnąć przez ponad 25 lat.
Surowiec
Do celów leczniczych wykorzystywane są łodygi, liście i kwiaty rośliny. Pierwsze kwiatostany zaczynają się otwierać pod koniec czerwca. Po 2-3 tygodniach można już zacząć je zbierać. Miękkie pędy z kwiatostanami należy przycinać na takiej wysokości, by pozostawić co najmniej 25 cm nienaruszonej łodygi. Temperatura suszenia nie powinna przekraczać 40 st C. Suche, posiekane zioła przechowywane zamknięte w pojemniku zachowają swoje użyteczne właściwości przez 2 lata.
Skład chemiczny Oregano
Ziele lebiodki jest zasobne w olejek eteryczny bogaty jest w octan geranylu, karwakrol, tymol, cymol, borneol, linalol i pinen.
Spośród innych składników ziela lebiodki warto wymienić fenolokwasy (rozmarynowy, kawowy, chlorogenowy, cynamonowy), flawonoidy (luteolina, apigenina, diosmetyna), fitosterole, garbniki, triterpeny (kwas oleanolowy, ursolowy), gorycze oraz witaminę C (około 300-500 mg/100 g).
Karwakrol, tymol i inni
Obecność substancji takich jak karwakrol, tymol, taniny, seskwiterpeny oraz witamina C czynią z olejku lebiodkowego unikalną kompozycję o unikalnych właściwościach. Olejek jest naturalnym, silnym antybiotykiem. Leczy infekcje grzybicze i bakteryjne, zabija pasożyty, oczyszcza organizm z toksyn, wykazuje zdolności przeciwzapalne. Co więcej – uspokaja on system nerwowy i normalizuje pracę jelit.
Skład olejku lebiodkowego jest zmienny i zależy od udziału poszczególnych części surowca, terminu zbioru, procesu suszenia, odmiany zioła i kraju pochodzenia. Udział karwakrolu może wzrastać z około 20% do nawet 51%, natomiast udział tymolu może spadać z około 30% do 9%.
Przeciwwskazania do stosowania Oregano
Stosowanie oregano, pomimo wszystkich przydatnych właściwości, może mieć również negatywny wpływ na organizm. Należy wykazać szczególną ostrożność przy tendencji do alergii. Przeciwwskazaniem jest także nadkwaśność żołądka, choroba wrzodowa i zaawansowane nadciśnienie. Zbyt długie i obfite przyjmowanie przyprawy może prowadzić do dysfunkcji seksualnych, takich jak wczesna impotencja u mężczyzn, a nawet niepłodność. Nie należy również stosować olejku z oregano zbyt długo przy obfitych miesiączkach, gdyż pobudza ono krwawienie.
Nie należy stosować zioła w trakcie ciąży, gdyż może zaburzać równowagę hormonów i nawet stosowanie zioła zewnętrznie powinno być skonsultowane z lekarzem.
WłaściwościOregano
Składniki olejku eterycznego mają właściwości przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wykrztuśne i ułatwiające oddychanie, moczopędne i uspokajające. Niewątpliwie pobudzają wydzielanie żółci i rozkurczają mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.
W medycynie ludowej oregano jest najczęściej stosowane jako środek dezynfekujący i przeciwzapalny. Ponadto wyciągi roślinne pomagają w leczeniu różnych chorób układu oddechowego, którym towarzyszy kaszel. Oregano ma działanie wykrztuśne, napotne i żółciopędne, normalizuje pracę układu nerwowego i poziom glukozy we krwi. Roślina jest przydatna w chorobach żeńskiego układu rozrodczego.
Oregano na infekcje układu oddechowego
Oregano może podobno zastąpić nawet najbardziej skuteczne antybiotyki. Naukowcy dowiedli, że regularne spożywanie tej przyprawy broni organizm ludzki przed wieloma istniejącymi infekcjami.
Jest szczególnie polecana w niedyspozycjach układu oddechowego, w tym także zapaleniu oskrzeli a nawet płuc.
Lebiodka jest także pomocna w innych przewlekłych chorobach oskrzelowo-płucnych, takich jak gruźlica płuc, ostre i przewlekłe zapalenie gardła, krztusiec, astma oskrzelowa itp. Wewnętrzne stosowanie rośliny wspomaga odkrztuszanie flegmy i łagodzi stany zapalne. Zewnętrznie stosuje się płukanki, a także lecznicze inhalacje.
Oregano korzenno – gorzkie zioło pobudzające trawienie
Origanum ma korzenno-gorzki smak i aromat i już sama jego goryczka pobudza wydzielanie soków trawiennych, ale to nie wszystko. Przyprawa oczyszcza przewód pokarmowy z toksycznych złogów. Zwiększa odpływ żółci, dzięki czemu odbudowuje komórki wątroby i usprawnia jej pracę. Jej odwarami można zwalczać zatrucia. Problemy trawienne takie jak zapalenie żołądka i jelit, trzustki oraz zakażenia candida również skorzystają z działania zioła, szczególnie w przypadku wzdęć i nietolerancji pokarmowej.
W chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zapaleniu pęcherzyka żółciowego, dyskinezie żółciowej, zapaleniu żołądka (przy niskiej kwasowości), preparaty z oregano łagodzą stany zapalne, są stosowane przy skurczach, wzdęciach, biegunce i wymiotach. Ponadto wzmagają perystaltykę jelit, poprawiają apetyt.
Oregano – w walce z grzybami rodzaju Candida
Przy chorobach układu pokarmowego i parazytozach, do zwalczania Candida dr Różański poleca pić napar wodny bez cukru i miodu, na czczo, w dawce: 1 dawka 1 szklanka naparu na czczo, potem 100 ml co 6 godzin, przez 2 dni. Dodatkowo doktor zaleca lewatywy z naparu, które działają oczyszczająco, odkażająco i rozgrzewająco na jelito.
Można również (uwaga! metoda drastyczna!) – czosnek pognieciony i skropiony olejkiem lebiodkowym spożywać na czczo, z chlebem orkiszowym, popić oliwą z oliwek i po 2 godzinach podać środek przeczyszczający (np. sole czyszczące) w celu nie tylko zwalczenia Candida, ale również usunięcia pasożytów.
Przeciw pasożytom
Spożywanie pokarmów przygotowanych z dodatkiem oregano jest najlepszą profilaktyką przeciwko inwazji pasożytów. Dlatego też w wielu krajach śródziemnomorskich, gdzie głównym składnikiem diety są owoce morza, przyprawa ta jest używana niemal w każdym przepisie.
Sposób na pasożyty: weź suszone oregano w proszku, zmiel z miodem w stosunku 1:1, przyjmij na pusty żołądek 1 płaską łyżkę stołową specyfiku i popij dużą ilością ciepłej wody. Suche ziele może być przyjmowane wewnętrznie tylko wtedy, gdy nie występują przewlekłe choroby żołądka i jelit, w przeciwnym razie może dojść do ich zaostrzenia.
Oregano dla kobiet
Lebiodka jest stosowana w terapii problemów ginekologicznych i zaburzeń hormonalnych. Oregano ma pozytywny wpływ na regularność i prawidłowy przebieg menstruacji. Zioło nie tylko przyczynia się do uzyskania równowagi hormonalnej, ale również skutecznie chroni kobiece narządy rozrodcze przed nowotworami i złośliwymi guzami. Jest stosowane jako środek zapobiegawczy i leczniczy przy nadżerkach, stanach zapalnych jajników i przydatków oraz infekcjach pochwy. W przypadku zdiagnozowania torbieli lub polipów można również stosować napary z oregano jako część kompleksowej terapii. Zioło działa pobudzająco i tonizująco na mięśnie gładkie macicy. Przywraca cykl menstruacyjny, pomaga zmniejszyć bóle menstruacyjne i jest stosowane w przypadku opóźnionych i skąpych miesiączek.
Od czasów starożytnych matki karmiące piersią stosowały oregano w celu normalizacji produkcji mleka, zapobiegania zastojom i ochrony przed zapaleniem sutka. To ziołowe lekarstwo pomaga macicy w zregenerowaniu się po porodzie oraz pozwala szybciej odzyskać siły. Ponadto, w okresie karmienia piersią oregano pomaga radzić sobie ze zmęczeniem, drażliwością i normalizuje sen.
Oregano jest również stosowane w okresie menopauzy, ponieważ ma działanie uspokajające podczas uderzeń gorąca i stanów depresyjnych. W niektórych przypadkach, oregano może pomóc spowolnić wczesną menopauzę i przedłużyć aktywną pracę jajników.
Oregano wykazuje działanie poronne, dlatego jest zakazane dla kobiet w ciąży!
Uważa się, że ziele lebiodki stymuluje rozwój narządów płciowych i piersi u dorastających dziewcząt. Zawiera roślinne analogi estrogenów (fitohormony), które będą korzystnie wpływać na organizm kobiety, ale mężczyznom może raczej nie służyć zgodnie z ich naturą. Zioło może zmniejszać ilość testosteronu u mężczyzn i powodować problemy z potencją. Dlatego zioło Oregano zyskało popularność jako kobiece i jest przeciwwskazane do długotrwałego stosowania i w dużych ilościach przez mężczyzn.
Moczopędnie
Napoje na bazie oregano, mają działanie moczopędne, usuwają nadmiar wody z organizmu, pomagają pozbyć się obrzęków, ciężkości nóg, zapobiegają gromadzeniu się soli w organizmie, eliminując jej nadmiar.
Zapalenie pęcherza
Zioło eliminuje patogenną mikroflorę bakteryjną i jest ogólnie korzystne dla układu moczowego.
Lebiodka zadziała łagodząco w zapaleniu pęcherza u kobiet, jednak mężczyźni również mogą korzystać z mocy tego zioła do walki z takimi problemami jak: zapalenie cewki moczowej, zapalenie prostaty, zakażenia układu moczowo-płciowego. Przebieg leczenia nie powinien jednak przekraczać 7 dni, ponieważ zioło może wpływać na funkcjonowanie układu rozrodczego i wpływać na równowagę hormonalną.
W zapaleniu układu moczowo płciowego polecane są także regularne kąpiele na siedząco z dodatkiem naparu z oregano.
Oregano uspokajająco
Roślina ma działanie uspokajające i łagodnie nasenne, także dla dzieci. Oregano jest niezastąpione, jeśli masz dużą nadaktywność układu nerwowego, trudności z wyciszeniem się i zasypianiem. Olejek oregano jest ziołem, które ma wyraźne działanie uspokajające, wyciszające i stabilizujące. Zaburzenia snu związane ze stresem, przeciążeniem i zwiększonym napięciem emocjonalnym można złagodzić stosując herbatę lub nalewkę z oregano.
Z cukrzycą, miażdżycą i podwyższonym cholesterolem
Badania wykazały, że oregano skutecznie obniża poziom cukru we krwi, normalizuje produkcję insuliny, zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, oczyszcza organizm z produktów ubocznych przemiany materii. Oregano oczyszcza naczynia krwionośne, usuwa z nich nadmiar cholesterolu, dzięki czemu działa profilaktycznie przeciw niewydolności serca i naczyń krwionośnych, zmniejsza prawdopodobieństwo zawału.
Oregano w stosowaniu zewnętrznym
Oregano jest również stosowane zewnętrznie w postaci okładów, a także wchodzi w skład nalewek alkoholowych i olejków kosmetycznych, które są stosowane w przypadku egzemy łojotokowej, zapalenia skóry, opryszczki, różnego rodzaju świądu i oparzeń o łagodnym nasileniu.
Zdolność oregano do zwiększania lipolizy w komórkach tłuszczowych sprawia, że dochodzi do rozpadu tkanki tłuszczowej a tym samym do pozbycia się cellulitu. W tym celu obszary problemowe masuje się mieszaniną olejków roślinnych i olejku eterycznego z oregano.
Kilka kropel tego samego olejku w żelu pod prysznic zmniejszy potliwość i oczyści skórę z pryszczy, podrażnień i rozszerzonych porów.
Naturalne kosmetyki wykonane z ziela oregano normalizują wydzielanie gruczołów skórnych, przywracają skórze elastyczność, likwidują wysypki i stany zapalne, poprawiają stan cery, wybielają. Ze względu na zawartość karwakrolu i tymolu, które są silnymi antybiotykami, olejek oregano dezynfekuje skórę, likwiduje trądzik i zwalcza choroby skóry. Zioło wzmacnia włosy, stymuluje ich wzrost, poprawia krążenie krwi, dzięki czemu mieszki włosowe są bardziej odżywione.
Na infekcje jamy ustnej i gardła, w tym pleśniawek jamy ustnej, do płukania używaj naparu.
Przetwory
Napar: 2 łyżki ziela zalać 2 szklankami wrzącej wody, odstawić na 20 minut, przecedzić. Pić 4 razy dziennie po 200 ml.
Odwar: 2,5 łyżki suszonego ziela oregano zalać 250 ml wrzącej wody i trzymać w kąpieli parowej przez 15 minut. Następnie schłodzić w temperaturze pokojowej i dokładnie przecedzić. Powstały płyn należy doprowadzić do przegotowanej wody do pierwotnej objętości (250 ml). Odwar przyjmuje się ciepły 15 minut przed posiłkiem do 100 ml dwa razy dziennie w chorobach przewodu pokarmowego
Wywar lebiodkowy: 2 łyżki lebiodki zalać 2 szklankami wody, zagotować, odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 2-4 razy dziennie po 100-200 ml. Przy nieżytach przewodu pokarmowego i układu oddechowego co 3 godziny 100 ml. Ponadto do płukanek i okładów, przemywania skóry trądzikowej.
Olej lebiodkowy: 1/2 szklanki świeżego lub suchego mielonego ziela zwilżyć czystym spirytusem i zalać 250 ml ciepłej oliwy, wytrawiać 10 dni (nie krócej!); przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 1 łyżce jako środek żołciopędny i rozkurczowy; ponadto stosować do okładów na ropnie, rany, oparzenia, do oczyszczania ran, zrywania przyschniętych opatrunków, do pielęgnacji suchej skóry i małżowin usznych przy nadmiernym złuszczaniu się naskórka. Do leczenia wyprysków i ran na narządach płciowych po zmieszaniu z tranem w proporcji 1:1. Do lewatywy przy świądzie i zaparciu.
Nalewka lebiodkowa: pół szklanki ziela zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5-10 ml. Stosować do wcierań rozgrzewających przy chorobach zakaźnych i przeziębieniowych oraz po zmarznięciu, przy trądziku i łojotoku. Dzieciom podawać w mleku z miodem.
Syrop: ziele lebiodki, ziele tymianku, igliwie lub gałązki sosny, świerku lub modrzewia, liść i kwiat podbiału oraz korzeń lukrecji, w równych częściach (każdy po łyżce); zalać wodą (2 szklanki wody), gotować 5 minut, odstawić na 30 minut; przecedzić. Do wywaru dodać 100 ml cukru, 100 ml miodu, sok z jednej małej cytryny, 30 g gliceryny, 4 goździki i trochę cynamonu (szczyptę), wymieszać. Przechowywać w chłodnym miejscu. Zażywać 4 razy dz. po 1 łyżce przy kaszlu, przeziębieniu, chorobach zakaźnych i katarze.
Mieszanka do leczenia oskrzeli:
Korzenie prawoślazu, mocno rozdrobnione – 100 g
ziele oregano – 50 g
ziele macierzanki – 100 g
Zalać 1 łyżkę mieszanki 200 ml wrzącej wody i naparzać przez 40 minut. Przecedzić i pić 4 razy dziennie między posiłkami. Pamiętaj, że rano na pusty żołądek i na noc.
Stosowanie oregano w kuchni
Smak i zapach oregano jest nieodłącznym składnikiem dań kuchni śródziemnomorskiej. Sos pomidorowy do spaghetti oraz włoska pizza – bez oregano nie mają racji bytu. Jednak to nie jedyne zastosowania zioła. Jagnięcinę gotuje się tylko doprawioną oregano, rozmarynem, bazylią i zielem angielskim. We Francji i Belgii oregano używane jest do przyrządzania potraw z grzybów, bez którego tracą one swój kolor i oryginalny smak.
Dania rybne i mięsne, w tym pasztety oraz kiełbasy, marynaty i zalewy, zupy, ziemniaki i inne warzywa, fasole i grochy, a nawet ciasta, likiery, wódki i nalewki – wszystko to możesz wzbogacić smakiem lebiodki. Ciekawie współgra ona z rozmarynem, majerankiem, cząbrem, czarnym pieprzem i bazylią. Podobny smak i zapach do lebiodki mają tymianek i macierzanka, niektóre odmiany cząbru i szałwii.
Za pomocą oregano można poprawić smak oleju roślinnego, w tym celu należy włożyć świeżą gałązkę do pojemnika z olejem roślinnym, nada to olejowi subtelny przyjemny aromat.
Świeże lub suszone oregano należy dodawać pod koniec gotowania, ponieważ pod wpływem ciepła łatwo traci ono swój delikatny smak.
Źródła:
www.gramzdrowia.pl
www.rozanski.li
https://polzavred-edi.ru/dushica-lechebnye-svojstva-i-protivopokazanija/
https://foodandhealth.ru/travy/dushica/
https://www.med-konfitur.ru/articles/lekarstvennye-travy-i-rasteniya/dushitsa/
https://medlib.net/dushica.html
https://yandex.ru/turbo/edaplus.info/s/produce/oregano.html
https://www.zdorovieinfo.ru/exclusive/oregano-ne-ekzotika-a-obychnaya-dushica/
Poradnik zielarski, Henryk Różański
Rośliny lecznicze stosowane u dzieci, prof. W. Olecznowicz-Stępień, dr E. Lamer-Zarawska
Herbal Remedies .Andrew Chevallier
